Oya Gürsoy
Amerika Birleşik Devletleri’nde Birleşik Metal İşçileri Sendikası’yla (UAW) örgütlü işçiler sendika tarihinde bir ilk olarak üç ayrı otomotiv fabrikasında eşzamanlı greve çıktılar. Sendika sözcülerinin ‘üç büyük’ olarak hitap ettikleri Ford, General Motors ve Stellantis şirketleri de ilk defa bu ölçekte koordine bir grevle yüzleşiyorlar. 15 Eylül’den beri devam eden grev, çiçeği burnunda sendika başkanı Shawn Fain’den beklenmedik bir radikal hamle olarak görülmesine rağmen hem liberal Demokrat Parti, hem de sol-sosyalist güç bloklarından yoğun destek ve kamuoyu topladı. ‘Ayağa kalk’ şiarıyla greve çıkan işçilerin toplu iş sözleşmelerinin bitmesine daha hala 100 gün varken örgütlü oldukları UAW, yaşam pahalılığı sebebiyle %36 zam isteklerinin esas olduğunu ve karşılanmadığı takdirde ivedilikle greve çıkacaklarını açıklamıştı. Bugünse Amerikan Başkanı Joe Biden, tarihi metal işçileri ve otomotiv üretimiyle birlikte yoğrulmuş bir Orta Amerika şehri olan Michigan’da işçilerle birlikte GM fabrikası önünde grev direnişine katıldı. Sendika önlüğü ve şapkasını gururla giyen Biden, geçen seneki Amazon depolarındaki sendikalaşma mücadelelerinden aşina olduğumuz ‘sendikalar orta sınıfı geri getirmeli’ vurgusunu tekrarladı, şirketler bu kadar para kazanıyorsa, siz de payınızı almalısınız diyerek işçilere grevi devam ettirme salığı verdi.
Dolandırıcılıktan mahkeme mahkeme gezerek yargılanan sarı sendika UAW ve sermaye düzen partisi Demokratların başkanı Biden nasıl oldu da işçilerin yanında saf aldılar, bu emek dostu sloganlarla donandılar diye merak ediyor olabilirsiniz. 60-70’ler arası sermaye sınıfına karşı güç inşasında etkin rol almış UAW, uzun süredir mücadeleci geçmişini tamamen unutturacak şekilde sermaye sınıfı tarafından yeniden yapılandırılıyor. Demokrat Parti bürokrat kadroları tarafından yönetiliyor; gittikçe şişip büyüyen sendika yönetimi 6 haneli maaşlar topluyor, Demokratların kurumsal ağlarına hem temsili hem finansal olarak katılıyorlar. Sendikanın otomotiv firmalarından TİS süreçleri sırasında belli şirketleri kayırmak için milyon dolar rüşvetler aldığı mahkemelerce kanıtlandı. 2020 senesinde Michigan Yüksek Mahkemesi UAW’a dolandırıcılıktan açtığı kamu davasında maaşından aidat kestiği bileşenlerini temsil edemediği, bileşenlerinin çıkarlarına karşı hareket ettiği gerekçesiyle sendikayı yolsuzluk ve dolandırıcılıktan suçlu buldu, sendika yönetimine 2 aydan 30 aya kadar hapis cezasını onadı.
Bir başka önemli gelişme ise son on senedir, özellikle 2008 finansal krizi sonrası, ekonomik kaynakları kuruyan sendikaların konfederasyon nezdinde çeşitli iş kollarında yeni kurulan sendikaları kendi bünyelerine emmeleri ve aidat toplamaları. Örgütlenme hattında destek sağlamadıkları bu yeni sendikaları kendi finansal havuzlarına tahsis ederek sendika üyeliğini ebeveyn UAW’a aidat yollamaya indirgeyen bu sistem, sarı sendikaların cebini doldururken yeni sendikalaşan iş kolları ve yerlerini ise süt liman kurumsal çizgilere hapsediyor. Mesela şu an UAW sadece metal işçilerinin değil, endüstriyel tarım ve üniversite işçilerinin de en ağırlıklı örgütlü olduğu sendika. Genişledikçe bürokratikleşen, Demokrat Parti-leşen, işçiden ve hayatından kopan, apolitize olan bir mitolojik canavar Amerikan sendikası. UAW da en güzel örneklerinden.
Shawn Fain bu geçmişin ağırlığını omuzlayarak mart ayında sendika başkanlığına geldi. İşçi ailesinden gelen bir eski elektrik teknisyeni olması UAW tabanında samimi bir heyecan ve hareketlenme yaratmıştı. Ancak grevdeki otomotiv işçileriyle konuştuğunuzda ise tamamen bir umutsuzlukla karşılaşıyorsunuz. Televizyon ekranından, belki daha kötüsü Jacobin’den ABD işçi hareketini takip ediyorsanız metal işçilerinin yakaladıkları momentumun pek önemli olduğu yanılgısına kapılabilirsiniz. İşçiler ise gerçekleri anlatıyorlar: otomotiv firmalarındaki aşırı üretim krizinin boyunduruğu altında, belli uzunluktaki grevler yapısal olarak fabrikaların kârlılığını azaltacak değil arttıracak eylemler olmaktan kaçamıyorlar. İşçiler arabaların özellikle son bir senedir talep üstü üretildiklerini, şirketlerin 30 gün kotaran stokları en kârlı bulduklarını ve tercih ettiklerini anlatıyorlar. UAW grevi başladığındaysa General Motors fabrikalarında en az 50 gün kotaracak stok birikmiş olduğunu söylüyorlar. Sendika işçi meclisinde konuşan bir işçiye göre grev 6 haftadan az sürdüğü sürece otomotiv firmaları hala net kazançtalar. İşçilerin söyledikleri o ki, devam eden grev bir çeşit tiyatro. Korkuları ise aşırı üretimin severek tolere ettiği iş durdurma eylemi bir buçuk aylık bu stok tüketme kıskacından çıkıp şirketlere zarar verme raddesine vardığında, şu an kaplan olan sendika yönetimi kuzu kesilip düşük rakamlarla uzlaşacak.
Harvard’da siyasi bilim okumuş danışmanlarla etrafı çevrili Joe Biden ise işçi sınıfının oyunu Trump’a—veyahut Cumhuriyetçi parti yerine hangi figüranı koyarsa—kaybetmemeye kararlı. Hangi demografiklerin hangi motivasyonlarla oy verdikleriyle alakalı birden fazla yanlış ön kabulle kurulmuş bu strateji zemini, iki cümleyi bir araya getiremeyecek kadar yaşlı olsa da önümüzdeki sene tekrar başkan adayı olacak Biden neden kendini ve politik projesini ‘emek dostu’ olarak yeniden kurgulamak istiyor çok iyi açıklıyor. İşçiler ise burjuva temsili siyasetinin grev tiyatrosuna sıkışmışlar, Biden’ı gözleri dolu ayakta alkışlayan Demokratik Sosyalist Parti (DSA)’yi dehşetle izliyorlar.
