Yeni veriler Amazon’un depolarında kullandığı kendine özgü baskıcı gözetimi Walmart’ın da nasıl uyarladığını ortaya koymaktadır. Araştırmaya katılan işçilerin yarısından fazlası -Amazon’da %54, Walmart’ta %57- üretim hızının tuvalete gitmelerini zorlaştırdığını söylemektedir.

Yoksulluğa ve adaletsizliğe son vermek için eşitsizlikle mücadele eden küresel örgüt Oxfam bugün, Amazon ve Walmart’ın depolarında aşırı gözetim teknoloji kullanımlarının işçilerin haklarını nasıl aşındırdığına ve sağlıkları, güvenlikleri ve esenliklerini nasıl tehdit ettiğine dair yeni bir rapor yayımladı. Amazon, depolarında saldırgan gözetim kullanımının öncüsüdür ve yeni veriler işçileri izlemek amacıyla Walmart’ın da benzer baskıcı uygulamaları benimseyerek Amazon’un takipçisi olduğunu göstermektedir. Rapora göre, bu gözetim sistemleri depo işçilerini insanlık dışı ve sürdürülemez verimlilik standartlarına mahkum etmektedir.

Oxfam’ın raporu insanlık dışı verimlilik için sürekli baskı yapan gözetimin; işçiler üzerinde nasıl “bilişsel bir vergi” oluşturduğunu, sağlıklarını ve esenliklerini tehlikeye attığını ve üretim standartlarının gerisinde kalmanın veya mola vermenin sonuçlarının korku yarattığını özetlemektedir. Araştırmaya katılan Amazon ve Walmart işçilerinin yaklaşık 3/4’ü -%74’ü-; en azından kimi zaman kendilerini daha hızlı çalışma baskısı altında hissettiklerini söylemektedir. Daha da kötüsü, işçilerin yarısından fazlası üretim hızının tuvalete gitmelerini zorlaştırdığını beyan etmektedir.

Oxfam America’nın Başkanı ve CEO’su Abby Maxman “Amazon ve Walmart baskıcı gözetim uygulamalarıyla depo işçilerini sömürerek sırtlarından rekor kârlar elde ediyor. Bu araştırma, elektronik izleme ile işçilerin bildirdiği yaralanma, tecrit, tükenmişlik, ayrımcılık ve ruh sağlığının bozulması gibi etkilerdeki artış arasında bağlantı olduğunu gösteriyor. Bütün bu etkiler özellikle kadın ve beyaz olmayan işçileri orantısız biçimde etkiliyor. Amazon ve Walmart’ın zararlı gözetim politikalarından vazgeçmesinin ve işçilerin esenliğine öncelik vermesinin vaktidir” demektedir.

Oxfam raporunda tartışılan araştırma verisine göre, işçi gözetiminin iş yerlerindeki ırk ve cinsiyet eşitliğine son derece olumsuz etkileri bulunmaktadır. Geçmişte ve günümüzde kanunlar, politikalar ve tutumlardaki ayrımcılık nedeniyle beyaz olmayan işçiler düşük ücretli işlerde aşırı temsil edilmekte ve bu gözetim sistemleri tarihi ırksal baskı biçimlerini yansıtmaktadır. Görüşme yapılan işçiler depo katlarında yaşadıklarını sıklıkla kölelik ve plantasyon dinamikleri arasında paralellik kurarak tanımlamaktadırlar. Ayrıca kadınlar -bilhassa beyaz olmayan kadınlar-; Amazon ve Walmart tesislerinde zahmet, güvenlik ve sağlık gibi çeşitli kriterlerde daha fazla olumsuzluk yaşadıklarını sürekli olarak bildirmektedirler.

Oxfam’ın analizi Amazon ve Walmart işçilerini olumsuz etkileyen depo gözetiminin şu temel noktalarını vurgulamaktadır:

• Amazon işçilerinin %72’si ve Walmart işçilerinin %67’si; şirket teknolojilerinin sürekli veya çoğu zaman “ne kadar hızlı çalıştıklarını” ayrıntılı olarak ölçtüğünü söylemektedir. Ulusal ortalama %58’dir.

• Amazon işçilerinin %78’i ve Walmart işçilerinin %62’si; teknolojinin sürekli veya çoğu zaman “işleriyle aktif olarak ilgilenip ilgilenmediklerini belirlediğini” ifade etmektedir. Ulusal ortalama ise sadece %47’dir.

• İşçilerin yarısı; kendilerini tükenmiş hissettiklerini (Amazon işçilerinin %52’si ve Walmart işçilerinin %50’si) söylemektedir. Amazon’da çalışan siyah kadın işçiler, diğer gruptakilerden daha yüksek oranda (%62) kendilerini tükenmiş hissettiklerini belirtmektedir.

• İşçilerin yarısından fazlası (Amazon işçilerinin %54’ü ve Walmart işçilerinin %57’si); üretim hızlarının kimi zaman tuvalete gitmelerini zorlaştırdığını söylemektedir.

• Her iki şirkette erkeklere oranla kadınların daha büyük bir kısmı –Amazon’da %44’e %38, Walmart’ta %48’e %42-; kendilerini daha hızlı çalışma baskısı altında hissetmektedir. Olumsuz etkinin oranı Amazon ve Walmart’ta çalışan beyaz olmayan kadınlarda daha da yükselmektedir.

Alabama’daki Amazon depo işçilerinden biri “Koşullar kesinlikle korkunç. Köleliğe benzetiyorum. Çünkü içeride çalışanları, insan olarak önemsemek yerine kotaları ve üretim hızına ulaşmayı önemsiyorlar. Kendimi daha çok bir sayı olarak hissediyorum.” demektedir.

Niceliksel sonuçları desteklemek amacıyla işçilerle yapılan görüşmeler ile odak grup çalışmalarından elde edilen kapsamlı niteliksel verileri içeren rapor bugüne kadar özellikle teknoloji ve gözetime yoğunlaşan ABD’deki Amazon ve Walmart depo işçileri hakkındaki en geniş kolektif araştırmanın bulgularını ayrıntılarıyla anlatmaktadır.

Rapor, Amazon ve Walmart’ın işçilere saygılı davranması için mücadele eden hareketin bir parçasıdır. Yıllardır işçi örgütleri –Oxfam’ın raporunda alıntılanan araştırmanın geliştirilmesinde rol oynayan- Amazon ve Walmart’ın işçilere, topluluklarına ve ekonomiye zarar veren istismarcı iş uygulamaları hususunda uyarıda bulunmaktadır. Rapor Oxfam’ın, sorunlu iş uygulamaları nedeniyle iki şirketle süregiden etkileşimine de işaret etmektedir. Geçenlerde Oxfam, iki perakende devinin ABD’de ekonomik eşitsizliği nasıl aşırı derecede arttırdıklarını ayrıntılarıyla anlatan Business at an Inhuman Scale adında bir bilgilendirme metni yayımladı.

Amazon’a yoğunlaşan Athena koalisyonu; “Oxfam’ın önemli raporu; ABD’de Amazon ve Walmart’ın istismarcı yönetim uygulamalarından eşitsizliğin yeniden üretimine ve yaygın yoksulluğa kadar bağlantıların izini sürmektedir. Standartları düşüren ve yerel topluluklarımızın içini boşaltan bu zengin şirketleri durdurabiliriz, durdurmalıyız da.

Oxfam, depo işçilerinin sağlığı ve güvenliğinde sorunlara yol açan gözetim konusunda ciddi adımlar atması için Amazon ve Walmart’tan şunları talep etmektedir:

• Depolarında güvenli olmayan standartlar uygulayan işçi gözetim teknolojilerinin kullanımından vazgeçilmeli veya ciddi reformlar yapılmalı

• İşçilerin örgütlenme özgürlüğü ve toplu sözleşme hakları güvence altına alınmalı

• Yaralanma oranlarını azaltmak amacıyla işçilerin lüzumlu tuvalet ve dinlenme araları vermelerini engellemeyen verimlilik standartları gibi yeni önlemler almalı

Çeviren: Nuray Turan

Özgün Metin: “Amazon and Walmart’s excessive warehouse surveillance erodes workers’ rights, seriously harms worker heath and safety”, Oxfam, 10 Nisan 2024, https://www.oxfamamerica.org/press/press-releases/amazon-and-walmarts-excessive-warehouse-surveillance-erodes-workers-rights-seriously-harms-worker-health-and-safety/