Batı ülkelerinde işçi sağlığı için büyük bir tehdit olduğu ortaya çıkan kot taşlama işçiliği yasaklandı. Fakat üretim Türkiye gibi ülkelere kaydırıldı. Kot taşlama işçilerinin ardı ardına silikozis hastalığına yakalanması ve direnişe başlamaları sonucu uygulama yasaklansa da kayıtdışı bir şekilde üretim sürüyor, silikozis hastalığına yakalanan işçilerin akciğerleri günbegün iflas ediyor.
Sol Haber’de yer alan bilgilere göre moda gereği olarak kotların beyazlatılması işlemi sırasında yüksek konsantrasyonda silika tozuna maruz kalan kot taşlama işçilerinde silikozis ortaya çıkıyor. Madenlerde, tünel-yol yapımında, dökümhanelerde çalışanlarda görülen silikozis hastalığının (silika tozuna maruz kalınmasıyla akciğerlerde geri dönüşsüz hasar ve solunum yetmezliği) gelişmesi 10 yılları bulurken, kot taşlama işçilerinin yüksek basınçlı kompresörlerle kapalı bir ortamda kumu kotların üzerine püskürtme işlemi sonucu aylar içinde akciğerleri tamamen iflas ediyor.
Tek çare taşlamanın robotlar tarafından yapılması. Ama tabii ki bir üretim maliyeti ve kapitalizmde insan hayatının maliyet faktörünün arkasında kalacağı açık. Bu nedenle batı ülkeleri taşlama işlemini yasakladığında şirketlerin stratejisi bu işi çevre ülkelere kaydırmak oldu. Bangladeş halen dünyanın taşlama fabrikası olarak çalışıyor.
Türkiye’de kot taşlama işçilerindeki ilk silikozis tanısı 2004 yılında Erzurum’da konuldu. İlk ölüm ise 2005’te İstanbul’da gerçekleşti. Bu, kot taşlama nedeniyle dünyada gerçekleşen ilk silikozis ölümü olarak da kayıtlara geçti. Bugüne dek silikozisten 100’e yakın işçinin hayatını kaybettiği, toplam vaka sayısının ise 2 binin üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
Ancak SGK kayıtlarındaki silikozis vakaları buz dağının yalnızca görünür kısmı. Bunun nedeni kot taşlama işinin hemen tamamen merdiven altı üretime dayanıyor ve işçilerin de kayıt dışı istihdam ediliyor olması.
Vaka ve ölüm sayılarının artması ve kot taşlama işçilerinin örgütlenerek konuyu kamuoyuna taşımaları sonucunda Sağlık Bakanlığı 2009’da bu işlemi yasakladı. Yasak öncesinde sektörde çalışan işçi sayısının 10 binin üzerinde olduğu ve pek çok büyük firmanın da kotu aynı teknikle beyazlattığı bildiriliyordu.
Hal böyleyken geçen Aralık ayı sonunda kot taşlama işinde çalışan 36 yaşında bir işçinin daha ölmesi sorunun devam ettiğini düşündürüyor. Üstelik Bingöl’ün Karlıova ilçesi Taşlıçay köyünden olan bu işçinin 7 kardeşi daha silikozis tanısı almış durumda ve daha önceden de bir kardeşi silikozisten ölmüştü.
