Umut-Sen Hukuk Kolektifimizin, Alo Umut-Sen hattına sıkça iletilen hukuk temelli problemlemlere dair düzenlediği yanıt dizisinin ikincisidir. Bu dizinin ilkini aynı başlıkla sitemizde yayınlamıştık. 0 (552) 286 56 36 numaralı Alo Umut-Sen hattına ulaşarak devamı gelecek olan bu yanıt dizisine sorularınızı ekleyebilirsiniz.

”İş kazası geçirdim. Ne yapmalıyım?”

Öncelikle bir iş kazası gerçekleştiği takdirde işverenin işçiyi acilen sağlık kurumuna yönlendirmesi gerekmektedir. Burada tedavi sürecinde işçi, hastanede oluşturulan tutanağa mutlaka gerçekleşen olayın iş kazası olduğunu geçirmek durumundadır. Uygulamada çoğunlukla işverenlerin işçiyi sağlık kurumuna götürmeyerek iş yeri hekimiyle olayı çözdüğü veya sağlık kurumuna götürdüğünde ise tutanakları iş kazası olarak tutturmadığı durumu ile karşılaşmaktayız. Bu nedenle sağlık kurumunda bu tutanağın iş kazası olarak tutulması büyük önem taşımaktadır. Ayrıca olayla ilgili şikayetçi olduğunuzu polise bildirmeniz gerekmektedir. Uygulamada kimi işverenlerin iş kazası geçiren işçilerin şikayetlerinden vazgeçmesi istenmekte olup bu isteklere itibar edilmemelidir. Bununla birlikte iş yerinde kaza geçirmenize ve işveren sağlık kurumuna gitmemenizi belirtmesine rağmen herhangi bir sağlık kurumuna giderek bu kazayı tutanak altına almak ve iş göremezlik raporu (sağlık raporu) alınması önemlidir. Böylece, iş kazası nedeniyle çalışmanıza ara verdiğiniz takdirde SGK tarafından alacağınız iş göremezlik ödeneğinden faydalanmanız da koruma altına alınacaktır. İş kazası geçiren işçinin sağlık kurumlarında yapmış olduğu giderleri belgelendirerek bu ödemeleri işverenden talep etmesi gerekmektedir.

İş kazası neticesinde iş göremeyecek duruma gelen bir işçi bu duruma ilişkin sağlık raporunu SGK’ya sunmasıyla birlikte geçici iş göremezlik ödeneğinden faydalanmaya başlayacaktır. Bununla birlikte iş kazası geçiren kişi raporuyla birlikte iş kazasından kaynaklı maddi ve manevi tazminat talepli iş mahkemelerinde dava açabilecektir.

”İş kazası sonucu haklarım neler?”

İş kazası geçiren sigortalı çalışanın ve çalışanın yakınlarının bir takım hakları bulunmaktadır.

Geçici İş Göremezlik Ödeneği: Çalışanın istirahatli olduğu sürede geçici iş göremezlik ödeneği verilir. İş kazası geçiren çalışana hastaneden kaç gün istirahat raporu verilirse çalışan o kadar günlük iş göremezlik ödeneği alır. Bu ödenek, çalışanın kaza sonrası aldığı istirahat raporunun ilk gününden itibaren ödenir.
Ölüm Aylığı: Çalışanın iş kazası sonrası vefatı durumunda hak sahibi yakınlarına gelir bağlanır. İş kazası sonrası yaşanan vefat durumunda sigortalının çalıştığı süreye bakılmaz. Bir gün bile çalışmış olması bu aylığın hak sahiplerine bağlanması için yeterlidir.

Sürekli İş Göremezlik Ödeneği: Çalışanın sağlık durumu değerlendirilerek sürekli iş göremezlik ödeneği verilebilir. Sağlık Kurulu Raporu ile meslekte kazanma gücünü yüzde on oranında kaybettiği belgelenen işçiye sürekli iş göremezlik ödeneği bağlanabilir.

Cenaze Ödeneği: Kaza sonrası vefat eden çalışanın cenazesi için cenaze ödeneği verilir. Bu ödenek kazayı geçiren kişinin eşine, eşi olmaması durumunda çocuklarına; eşi ve çocukları olmaması durumunda anne babasına verilir. Cenaze gerçek ya da tüzel kişilerce kaldırılacaksa ödeme bu kişilere de yapılabilir.

Evlenme Ödeneği: Çalışanın gelir bağlanmış kız çocukları için evlenme ödeneği verilir. İş kazası sonucu annesini ya da babasını kaybetmiş kız çocuğu evlendiği takdirde ölüm geliri kesilir. Evlenen kız çocuğuna iki yıllık ölüm geliri evlenme ödeneği olarak ödenir.

Bunların dışında; iş kazası geçiren işçi, kaza sonrasında dilerse işverene maddi ve manevi tazminat talepli dava veya işçi kaza sonucu ölmüşse eş ve çocuklar duruma göre anne-baba, destekten yoksun kalma davası açabilir.

”Meslek hastalığı nedir?”

Meslek hastalığı 5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanunu madde 14’te, işçinin yürüttüğü iş sebebiyle ortaya çıkan hastalık bedensel veya ruhsal engellilik hâli olarak tanımlanmıştır. Kanunda da belirtildiği üzere meslek hastalığının ilk kuralı işçinin yürütmekte olduğu işi ile ortaya çıkan hastalık arasında illiyet bağı olmasıdır. 

Hangi hastalıkların meslek hastalığı sayıldığına Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Yönetmeliği ve Tüzüğünde belirtilmektedir. Burada yazan hastalıklardan herhangi birine yakalandıysanız, bu durumu tespit ettirmek lehinize olacak bir takım haklar sağlayacaktır. Yönetmelikte sayılmayan ancak mesleki faaliyetler nedeniyle ortaya çıkan bir hastalığınız var ise bu hastalığınızın meslek hastalığı sayılması gerektiğine ilişkin uyuşmazlığınız hakkında, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu karar verecektir.

Eğer çalıştığınız işyerinde sigortasız olarak işinizi yürütmekteyken meslek hastalığına yakalanır iseniz; öncelikle meslek hastalığı tespit davası açarak hem sigortalılığınızı hem de meslek hastalığını  tespit ettirmeniz gerekmektedir. bununla birlikte kuruma yaptığınız bildirim sonucunda hastalığınız meslek hastalığı olarak kabul edilmez ise yine meslek hastalığı tespit davası açmanız gerekmektedir.

İşinizi yürütürken hastalığa yakalandığınız takdirde bu durumu tespit ettirmeniz için gerekli süreç şu şekilde işlemektedir; öncelike bulunduğunuz yerdeki bir hastaneye giderek mesleki süreçte yakalandığınız hastalığınız olduğunu ve bunu tespit ettirmek istediğinizi belirtmeniz gerekir. Doktorun, meslek hastalığına yakalandığınıza ilişkin şüpheleri var ise tarafınızı bir meslek hastalığı hastanesine veya üniversite hastanelerinin meslek hastalıklarına bakan bölümüne sevkinizi gerçekleştirmelidir. Sevkin ardından meslek hastalığı hastanesi veya üniversite hastanesi tarafınızın meslek hastalığına yakalandığını tespit ederse bu durumu SGK’ya bildirecektir. Direkt hastaneye giderek meslek hastalığınızı tespit ettirebildiğiniz gibi hastaneye gitmeden öncelikle SGK’ya giderek meslek hastalığına yakalandığınıza ilişkin bildirimde bulunmanız halinde de SGK tarafınızın meslek hastalığına yakalanıp yakalanmadığınıza ilişkin araştırma yapacaktır.

Eğer meslek hastalığınız işinizden ayrıldıktan sonra ortaya çıkmış ise bu hastalığın eski işinizden kaynaklı olarak ortaya çıktığını SGK’ya bir an önce bildirmeniz gerekmektedir. Yakalanmış olduğunuz hastalığın eski işinizden kaynaklı olarak ortaya çıktığına ilişkin SGK tarafından aranan süreden daha uzun bir zaman geçmemiş olması halinde meslek hastalığınız tespit edilecektir.

Meslek hastalığınız tespit edildikten sonra tarafınıza tanınacak haklar 5510 sayılı kanunun 16. Maddesinde belirtilmiş olup bunlar; “Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi, Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması,  Meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması,  Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi, Meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği” şeklindedir. Bunlarla birlikte meslek hastalığına yakalandığınız takdirde bu hastalıktan kaynaklı olarak işverene karşı yaşadığınız mağduriyetler ve iş gücü kaybınız nedeniyle 10 yıllık zamanaşımı süresi içerisinde meslek hastalığı nedeniyle tazminat davası açabilirsiniz.

Umut-Sen Hukuk Kolektifi