Ülkemizin önemli maden havzalarından olan Soma ve Ermenek’te madencilerin peşpeşe yaşadıkları iş cinayetlerine ve uzunca bir zamandır süren hak mücadelesine tanıklık ediyoruz.
Sesini her çıkardığında karşısında jandarmayı bulan maden işçileri 6 yıldır sadece kıdem tazminatlarının ve iş mahkemelerinde kazanılmış tazminatlarının ödenmesini istiyorlar.
Bu tazminat mağduriyeti yaklaşık 3 bin 500 işçiyi ilgilendiriyordu. 1 yıl önce Bağımsız Maden-İş Sendikası öncülüğünde mücadeleye ivme kazandıran işçiler meşru her yolu deneyerek 23 Temmuz 2020’de yasanın çıkarılmasını sağlamışlardı. Ancak bu yasa değişikliği sadece Soma Holding’e ait rödovanslı Işıklar, Atabacası ve Geventepe ocaklarını kapsadı. Diğer rödovanslı sahaları kapsamadı. Yasa değişikliğine göre bu rödovanslı sahalarda çalışan madencilerin alacakları TKİ tarafından ödenecek ve bu ödeme şirket yöneticilerine rücu edilecekti. Çünkü rödovans sistemi TKİ ile şirket arasında bir sözleşmeye bağlıydı ve TKİ’nin de sorumluluğu vardı.
Diğer taraftan yasa değişikliğine dahil edilmeyen Uyar Madencilik’e ait rödovanslı maden ocaklarında çalışmış olan tazminat mağduru 748 madenci kapsam dışında kaldı. 748 madenci 15 milyon liraya yakın tazminatlarının ödenmediğinden dolayı meşru her yolu denemeye başladılar. İlkeli ve samimi buldukları için mücadeleye Bağımsız Maden-İş ile devam etme kararı aldılar. Tıpkı 23 Temmuz’da ki yasa değişikliği gibi yeni bir yasa düzenlemesi istiyorlar. Her türlü engellemeye rağmen Ankara’ya yürüyorlar. Şimdi yürüyerek geldikleri Manisa Kırkağaç’ta aileleriyle birlikte çözümü bekliyorlar.
Şimdi gelelim işin sendika boyutuna.
Maden sektöründe çalışan kayıtlı işçi sayısı toplam 192 bin 793. Bu tabloya göre sendikalaşma oranı sadece yüzde 20. İş güvenliğinin en sorunlu sektör olması, iş kazalarının sık sık işçi cinayetiyle sonuçlanması, yaşam odalarının olmayışı, ücret dengesi vs. düşünüldüğünde sarı sendikacılığın meyveleri toplanıyor.
Ekte bulunan listeden de anlaşılacağı gibi Türk-İş Konfederasyonu’na bağlı Maden-İş Sendikası sektörde çalışma hayatına hâkim durumda. Maden-İş linyit ocaklarında örgütlüyken yine Türk-İş’e bağlı Genel Maden-İş de Zonguldak havzasında taş kömürü ocaklarında örgütlü ve yetkili sendika.
Geçmişte maden ocaklarının çoğunlukla devlete ait olmasından kalan bir anlayışla maden sektörüne hâkim olan Maden-İş özelleştirmeden sonra da bunu devam ettirdi. Bu tavrı sayesinde şuan ki üye sayısı 27 bin 295.
Maden-İş, Ege Linyit İşletmeleri’ne (ELİ) bağlı iken rödovansla özelleştirilen ve 2014’te 301 madencinin katledildiği Eynez ocağında Soma Holding’in çalışanı madencilerin de üye olduğu sendika.
Katliam sonrası patron yanlısı beyanatlarıyla tepki çeken Maden-İş, yıllar önce Cüneyt Arkın ve Tarık Akan’ın oynadığı Maden filminde ki sendikayı çağrıştırıyor. Bu türün terminolojide ki karşılığı sarı sendikacılık.
Bağımsız Maden-İş ise iş kolu barajını yakında geçmeye hazırlanıyor. Şimdilik üye sayısı 235. Ancak hak aramanın üye sayısıyla yani nicelikle değil nitelikle olacağını pratikte gösteriyor. Daha doğrusu öğretiyor. Sarı sendikacıların foyalarını uzun bir zamandır ortaya seriyor. Bundan dolayı işini kaybetmiş yüzlerce madenci Bağımsız Maden-İş saflarına geçti. İşte bundan dolayı da ne kadar ceketli, Audili, dolgun maaşlı sarı sendikacı varsa hepsinin şimşeklerini üzerine çekiyor.
Bağımsız Maden-İş tüm bunlara rağmen sadece kamuoyunun ve Somalı, Ermenekli madencilerin desteğiyle yol yürüyor.
Yürünecek daha çok yol var!
Recep Yılmaz
