spot_img
spot_img
Ana SayfaÇeviriHastalık fabrikaları: Endüstriyel tavuk üretimi sıradaki pandemiyi nasıl üretiyor - The Guardian

Hastalık fabrikaları: Endüstriyel tavuk üretimi sıradaki pandemiyi nasıl üretiyor – The Guardian

Doğanın metalaştırılması ve hayvan sömürüsü endüstrisinin insan sağlığına etkisiyle ilgili John Vidal tarafından kaleme alınan ve The Guardian’da yayınlanan bu yazıyı Umut-Sen Çeviri Kolektifi olarak sizler için çevirdik

Tümü insanları öldürebilen en az sekiz kuş gribi türü, dünyadaki hayvan fabrikalarında dolaşıyor ve bunlar Covid-19’dan daha kötü olabilir.

Çin, Hefei’deki bir çiftlikte tavuklar. Devasa çiftlikler, antibiyotiğe dirençli bakterilerin yayılmasına yardımcı oluyor. Virologlar varyantlarının insanlara bulaşacağı konusunda uyarıyor. Photograph: AFP/Getty

Geçtiğimiz Aralıkta, güney Rusya’da Astrakhan şehrinin yakınındaki devasa bir çiftlikte, 101.000 tavuk ölmeye başladı. Devlet araştırma merkezi tarafından yapılan testler, H5N8 olarak bilinen nispeten yeni bir ölümcül kuş gribi türünün dolaşımda olduğunu gösterdi ve birkaç gün içinde Vladimirskaya tesisinde 900.000 kuş, bir salgını önlemek için aceleyle katledildi.

Kuş gribi, dünyanın halen devam eden bir diğer pandemisidir ve H5N8, son yıllarda İngiltere dahil yaklaşık 50 ülkede binlerce tavuk, ördek ve hindi sürüsünü yok eden ve durma belirtisi göstermeyen bir türüdür.

Ancak Astrakhan olayının farkı, çiftlikteki 150 işçi test edildiğinde ortaya çıktı. Beş kadın ve iki erkek çalışanın hafif de olsa hastalığı taşıdığı saptandı. Bu, H5N8’in kuşlardan insanlara sıçradığı bilinen ilk seferdi.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) uyarıldı, fakat bu Covid-19 pandemisinin yüksek olduğu sırada olduğundan, fazla ilgi gösterilmedi. Hatta Rusya Federasyonu’nun baş tüketici danışmanı Anna Popova’nın TV’ye çıkıp, H5N8’in “bir derece olasılıkla” insandan-insana bulaşması yönünde evrimleşmesinin yakında gerçekleşeceği ve aşı geliştirmek için acil çalışmaların başlaması gerektiği konusunda uyardığında da pek ilgi çekmedi.

Küresel ilgi, doğal ya da laboratuardan olsun Covid-19’un kökenine odaklandı. Ancak şu an tümü insanları enfekte edebilen, öldürebilen ve potansiyel olarak Covid-19’dan daha ciddi, sekiz veya daha fazla kuş gribi varyantı, dünyanın dört bir yanındaki hayvan fabrikalarında fink atıyor ve devletler tarafından ancak fark ediliyor.

İnsanlarda H5N8 enfeksiyonuna dair 2021’de başka bir rapor yok. Ancak endişeler geçen hafta Çin’de tekrar gündeme geldi; H5N6 olarak bilinen bir başka kuş gribi türü, 2014’te ilk kez tanımlandığından beri 48 kişiyi enfekte etti. Vakaların çoğu çiftliklerdeki kuşlar ile çalışan insanlarla bağlantılı olmakla birlikte, son haftalardaki artışla enfekte olan tüm insanların yarısından fazlası öldü. Bu da H5N6’nın hız kazandığını, mutasyona uğradığını ve son derece tehlikeli olduğunu gösteriyor.

WHO ve Çinli virologlar, hükümetleri dikkatlerini artırmaya çağıracak kadar endişeli. WHO Pasifik bölgesi sözcüsü yaptığı açıklamada, “İnsandan insana yayılma olasılığı düşük [ancak] Çin’de ve etkilenen diğer yakın bölgelerde, riski ve insanlara yayılmadaki son artışı daha iyi anlamak için coğrafi gözetim acilen gereklidir” dedi.

Bu ayın başlarında, Çin Hastalık Kontrol Merkezi [CDC] son ​​iki H5N6 vakasında bir takım mutasyonlar tespit etti. CDC direktörü Gao Fu ve Shandong Tıp Üniversitesi halk sağlığı dekanı Shi Weifeng, H5N6 virüsünün yayılmasının artık kanatlı hayvan endüstrisi ve insan sağlığı için “ciddi bir tehdit” olduğunu söyledi.

“Kuş gribi virüslerinin [AIV] zoonotik potansiyeli, korkunç pandemilere yol açabilecek daha fazla yayılmayı önlemek için, sürekli ve dikkatli izlemeyi garanti ettiğini” söylüyorlar.

Hayvan fabrikaları ve hastalık

WHO, Covid-19’un Güneydoğu Asya’nın regülasyondan uzak birçok vahşi yaşam çiftliğinde yoğun hayvan yetiştiriciliği ile bağlantılı olduğundan şüpheleniyor, ancak hiçbir kanıtı yok. Son 30 yılda ortaya çıkan büyük salgınlar, Hollanda’daki Q-humması ve son derece patojenik kuş gribi salgınları da dahil olmak üzere, yoğun hayvancılıkla ilişkilendirilmiştir.

Hükümetler ve yıllık 150 milyar sterlinlik (tavuk, koyun, inek vb.) hayvancılık endüstrileri, yoğun hayvancılığın genellikle son derece güvenli olduğunu ve hızla artan nüfusa protein sağlamak için gerekli olduğunu vurguluyor. Ancak bilimsel kanıtlar stresli, kalabalık koşulların birçok bulaşıcı hastalığın ortaya çıkmasına ve yayılmasına neden olduğunu gösteriyor. Yaban hayatı ile insan enfeksiyonları arasında bir “epidemiyolojik köprü” görevi görüyor.

BM organları, akademisyenler ve epidemiyologlar, yüksek derecede patojenik kuş gribi virüslerinin ortaya çıkması ile giderek artan yoğun kanatlı hayvan çiftçiliği arasındaki bağlantıyı kabul ediyorlar.

BM’nin Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FAO) göre: “Kuş gribi virüsleri geniş bir virüs gen havuzuna doğru evrimleşiyor… Bir patojen, aşırı derecede öldürücü bir hastalık ajanına dönüşebilir; …genetik olarak benzer hayvanların kitlesel yetiştirilmesini içeren monokültürlerde ortaya çıkan aşırı derece ölümcül bir patojen, sürü içinde hızla yayılacaktır.”

Hükümetler ve endüstri tarafından düzenli olarak yabani kuşlar, göç yolları boyunca kuş gribi yaymakla suçlanıyor. Ancak yoğun çiftliklerin, yeni ölümcül virüsler için potansiyel “karıştırma kapları” olduğuna dair kanıtlar artıyor.

Ortaya çıkan yeni grip türlerinin, endüstriyel kanatlı hayvan üretimine uyum sağladığını savunan Amerikalı virolog Rob Wallace, “Göçmen su kuşlarını suçlamak… artık açıkça savunulabilir bir konum değil” diyor. “Gribin endüstriyel çiftlik ve kümes hayvanlarına sızması o kadar tamamlayıcı ki bu çiftlikler artık kendi [hastalık] rezervuarları olarak hareket ediyor” diyor. “Onlar kendilerinin kaynaklarıdır.”

20 milyardan fazla tavuk ve yaklaşık 700 milyon domuzun yetiştirildiği bir zamanda, Wallace, yeni grip türlerinin ve çeşitlerinin ortaya çıkma ve insanlara yayılma şansının yüksek olduğunu söylüyor.

Bath Üniversitesi’nden biyolog Sam Sheppard, antibiyotiklerin aşırı kullanımının, aşırı kalabalıklaşmanın ve hayvanlar arasındaki genetik benzerliğin birçok bakteri, virüs ve diğer patojenlerin birleşmesi, mutasyona uğraması, yayılması ve ardından insanlara geçmesi için ideal koşullar sağladığını söylüyor.

Sheppard hayvanları bir arada hapsetmenin, kanatlı hayvanlar, domuzlar ve sığırlarda artık yaygın olan kampilobakter gibi yaygın böceklerde genetik değişiklikleri nasıl tetiklediğini araştırıyor. “Bunlar ilk olarak 20. yüzyılda, çiftlik sığırlarının sayısındaki büyük artışlarla beraber ortaya çıktı. Böcekler, aşırı ilaç kullanımı sonucu artık antibiyotiklere karşı dirençli” diyor.

Sadece kanatlı hayvanlar ve domuzlar da değil. Develerde Mers, vizon çiftliklerinde koronavirüsler ve sığırlarda BSE gibi solunum yolu hastalıklarının ortaya çıkması, herhangi bir hayvanın yoğun üretiminin enfeksiyon riskini artırdığını düşündürmektedir.

Sıradaki Pandemi

Belçika’daki Université Libre de Bruxelles’de epidemiyolog olan Marius Gilbert ve diğerleri, kuş gribinin, kanatlı hayvancılığın hızla yoğunlaşmasıyla nasıl bağlantılı olduğunu ve şimdiki kuş gribi virüslerini daha tehlikeli hale getirdiğini gösterdi.

“Kuş Gribi: Kendi Kuluçkamızın Virüsü” kitabının yazarı, tıp doktoru ve tarihçi Michael Greger; halk sağlığı uzmanlarının endüstriyel hayvancılığın tehlikeleri hakkında uzun süredir uyarıda bulunduğunu ancak Covid’den bu yana modern bir pandeminin tüm maliyetleri görüldükçe, risklerin arttığını söylüyor.

Greger, insan hastalıklarının üç dönemi olduğunu savunuyor: ilki, yaklaşık 10.000 yıl önce hayvanları evcilleştirmeye başladığımız ve kızamık ile su çiçeği gibi hayvanların hastalıklarıyla enfekte olduğumuz dönem; ardından 18. ve 19. yüzyıllarda Sanayi Devrimi’nin diyabet, obezite, kalp hastalığı ve kanser salgınlarına yol açtığı dönem; ve şimdi, kuş gribi, salmonella, Mers, Nipah ve Covid-19 gibi zoonotik veya hayvan kaynaklı hastalıklara yol açan tarımsal yoğunlaşma nedeniyle yaşadığımız dönem.

“Evrimsel şartlar açısından, yüksek yoğunluklu, kalabalık, kapalı, tamamen doğal olmayan koşullarda kanatlı hayvanları, sığırları ve domuzları yetiştirmek, 10.000 yıllık insan-hayvan ilişkisinin en derin değişikliği olabilir” diyor.

“Tarihsel olarak en büyük pandemi riskini taşıyan ve Covid’den kesinlikle daha kötü olma potansiyeli taşıyan, yeni kuş gribi virüslerinin ortaya çıkışında benzeri görülmemiş bir patlama görüyoruz.”

Gilbert, kuş gribine yol açanın sadece hayvan fabrikaları olmadığını, ancak insanların daha geniş biçimde çevre üzerinde yarattığı değişimler olduğunu ifade ediyor. “Yabani kuşlarda var olan çoğu virüs düşük tehlikeli ve sadece hafif etkiye neden oluyor. [Ancak] zaman zaman bunlar, çoğunlukla hayvanların üretilme koşullarıyla bağlantılı olarak, evrimsel değişimden geçtikleri kanatlı hayvan endüstrisine girmekteler. Düşük patojenli virüslerin, çiftliklerde patojenite kazandığını gördük.”

Bu bir virüsün, bir çiftlikte mutasyona uğradığı ve ardından tekrar göç yolları ile daha fazla yayılabileceği yabani kuş popülasyonuna döneceği bir kısır döngü yaratabileceğini söylüyor. “İnsanlar her enfekte oluğunda, virüslerin daha tehlikeli veya bulaşıcı hale gelme riski vardır.”

*Orjinal metin için:Factory farms of disease: how industrial chicken production is breeding the next pandemic

Çeviri: İlker İnmez

spot_img
İlgili İçerikler

Son Eklenenler