130 bin işçiyi ilgilendiren metal grup toplu sözleşmesinde sendikaların grev kararı sonrası işveren sendikası MESS’ten lokavt açıklaması geldi. İşçiler grev yasaklarına, bir insanlık suçu olan lokavt kararına rağmen örgütlü güçlerine inanıyor ve fiili, meşru mücadelelerini 2 Şubat ile birlikte göstereceklerini ilan ediyor. Peki bir insanlık suçu olarak lokavt tam olarak nedir? 7 soruda lokavt sürecinin detaylarını sizlerle paylaşıyoruz.
Lokavt nedir?
İşyerinde faaliyetin tamamen durmasına neden olacak tarzda, işverenin kendi kararıyla veya üyesi olduğu işveren sendikasının verdiği karara uyarak, işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasına lokavt denir.
Lokavt ne zaman ilan edilebilir?
Patron sendikası (örneğin MESS) veya sendika üyesi olmayan patron, grev kararının kendisine tebliğinden itibaren altmış gün içinde lokavt kararı alabilir ve bu süre içerisinde altı iş günü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte uygulamaya koyabilir.
Lokavt halinde kimler çalışabilir?
Lokavtın uygulanması halinde isimleri yasaya uygun usullerle belirlenmiş olan ve hiçbir surette üretim veya satışa yönelik olmamak kaydıyla niteliği bakımından sürekli olmasında teknik zorunluluk bulunan işlerde faaliyetin devamlılığını veya işyeri güvenliğini sağlayacak olan kişiler dışında hiç kimse çalıştırılamaz. Bu durumda kapsam dışı (beyaz yaka) işçilerin de işyerinde çalışması mümkün değildir.
Bir patron veya patron sendikası neden lokavt ilan eder?
Patronlar, lokavtı mücadelede psikolojik üstünlüğü ele geçirmek, TİS masasında pazarlık unsuru olarak kullanmak, grev oylaması istediğinde kapsam dışı beyaz yaka personelin greve hayır demesini sağlamak vb. amaçlarla lokavt ilan edebilir.
Lokavt uygulayan patron yeni işçi alabilir mi?
Patron, kanuni bir grev veya lokavt süresince, iş sözleşmeleri askıda kalan işçilerin yerine, sürekli ya da geçici olarak başka işçi alamaz veya başkalarını çalıştıramaz. Lokavt dolayısıyla iş sözleşmeleri askıda kalan işçiler de lokavt süresince başka bir işyerinde çalışamaz. Aksi hâlde işçinin iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir.
Lokavt durumunda işçiler hangi haklarını kaybeder?
Lokavta maruz kalan işçilerin iş sözleşmeleri grev ve lokavt süresince askıda kalır.
Patron, lokavt nedeniyle iş sözleşmeleri askıda kalan işçilerin lokavtın başlamasından önce işleyen ücretlerini ve eklerini olağan ödeme gününde ödemek zorundadır. Grev ve lokavt süresince iş sözleşmeleri askıda kalan işçilere bu dönem için ücret ve sosyal yardımlar ödenemez, SGK primleri yatırılmaz, bu süre kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz.
İşçiler lokavttan korkmalı mı?
Kapitalizm koşullarında, patronlar için işleyen bir sistem kurulmuştur ve patronlar “ekonomik, yasal vb.” açıdan işçilere göre güçlü konumdadır. Bu nedenle yasalarla düzenlenmişse de lokavt bir hak olmamalıdır ve meşru değildir. Buna rağmen, üretimin devam ettiği işyerlerinde greve çıkan işçinin, lokavttan çekinmesine de gerek yoktur. Tek istisnası kapsam dışı beyaz yaka personel sayısının kapsam içi sendika üyesi sayısına yakın olduğu işyerlerinde lokavt tehdidi ile beyaz yaka personelin greve hayır demesi durumudur. Ancak yakın dönemde MESS ve EMİS bu bakımdan da hüsrana uğramış, grev oylaması talep ettiği her işyerinde sendika üyelerinden daha fazla sayıda “greve evet” oyu kullanılmıştır.
*Lokavt sürecine ilişkin detaylar Evrensel’den alınmıştır.
