Kocaeli Başiskele’de Kartonsan Fabrikası’nda yetkili sendika Selüloz -İş’e üye işçiler, toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde zam taleplerinin kabul edilmemesi nedeniyle 22 Aralık’tan bu yana grevdeler.
Günlerdir grev çadırından ayrılmayan Kartonsan işçileri, 2023’e grev alanında aileleriyle birlikte coşkuyla girdi. O gün çok sayıda siyasi parti, dernek, akademisyen ziyaretinin yanı sıra Umut-Sen ve DGD-Sen heyeti olarak biz de dayanışma ziyaretinde bulunduk.
Ziyaret sırasında işçi arkadaşlardan dinlediklerimizi aktarmak gerekirse, söze yıldan yıla çalışma şartlarının nasıl tarumar edildiğiyle başlayalım:
Çoğunluğu 10-15 yıllık eski çalışanların bir kısmı baba mesleğini sürdürüyor burada. Kurulduğu 1967’den bu yana fabrikada teknolojik ilerlemelerle (ve esnek çalışmanın yaygınlaşmasıyla) birlikte çalışan sayısı iyice azaltılmış, önceden yüzlerce çalışan varken bugün 168’e kadar düşmüş. En az 3-4 işçinin yapması gereken işi artık tek işçi yapıyor. Çalışma saatleri de 16 saate kadar çıkıyor.
Yine makinelerde karton hamurunun kesilmesi gibi deneyim gerektiren işleri, işçilerin önceleri en az altı ayda öğrenip yapması beklenirken artık bir ay gibi kısa sürelerde öğrenmeleri isteniyor. Bu nedenle işçiler yeterli bilgi sahibi olamadan, hız baskısı altında makineyi kullandıklarında daha fazla iş kazası yaşayıp uzuv kaybına uğruyorlar.
Kartonların geri dönüşümü sırasında kullanılan yoğun kimyasalların akciğer ve bağırsaklara zararları yüzünden kanser hastalığına yakalananlara da sıkça rastlanıyor.
Bir yıldır kanser tedavisi gören arkadaşlarını anan işçiler, patronun, amir ve yöneticilerin tedavi süreciyle hiçbir şekilde ilgilenmediğini, bu ilginin grev gündeme geldiğinde ortaya çıktığını aktarıyorlar.
İşçiler “onlar için birer robot, birer makine parçasıyız,” diyorlar. Ocak 2022’de fabrikada yaşanan iş cinayetinde, tırın altında kalan arkadaşları Ahmet Çöl’ün ölümünün ardından hiçbir şey olmamış gibi çalışmaya devam etmeye mecbur bırakıldıklarını anlatıyorlar.
Pandemi yasaklarından 15 Temmuz’daki darbe girişimine kadar Kartonsan Fabrikası’nda üretim hiç durmamış, işçiler her koşulda işe gelmeye zorlanmış. İnsan canını hiçe saydığı gibi işçilerin emeği de hep çalınmış. Yakın geçmişte işçilerin ücretleri asgari ücretin iki üç katıyken zamanla asgari ücret bandına çekilmiş.
Bu koşullara itiraz eden işçilerin temel taleplerinden biri insanca ücret zammı: 2021 Eylül ayı zammıyla 6.767 TL olan ücrete yüzde 150 zam talep ediyorlar. 2023 yılı için asgari ücret 8.506 TL olarak açıklanmışken işçilerin bu zam talebi bile çok görülerek yüzde 60 oranında zam dayatılıyor.
Grevi kırmak için her fırsatı değerlendiren patron, geçen aralık ayı sonuna kadar yatacağı söylenen banka promosyonlarını yalnızca beyaz yakaya ödüyor, mavi yaka için ödemeyi sözleşme sonrasına bırakıyor. Sanki lütufmuş gibi sergilenen bu tutumla hem işçileri zora sokmaya hem de greve içeriden olası desteğin önüne geçmeye çalışıyor.
Ne var ki, bu durum işçileri yıldırmak yerine işçilerin patrona karşı daha fazla öfkelenmelerine neden oluyor. İşçilerin birlikte direnmenin verdiği güçle kazanacaklarına inançları tam, “hapishaneden çıkmış gibi özgür hissediyoruz” derken sevinçliler.
Bunca iş kazası, cinayeti, ücretlerin erimesi, uzun mesailer gerçekleşirken fabrikada örgütlü sendika Selülöz-İş’in ne yaptığı ise meçhul. Seka Kâğıt Fabrikası mücadelesinden hatırladığımız, devam eden direnişlerden Lila Kağıt’a bir yıldır öncülük eden, sendikal hareketin en eski yapılarından Selülöz-İş, Kartonsan’ın hapishaneye dönüşmesini önleyemez miydi?
Kartonsan grevi sayesinde bir kez daha sadece üyeliklerin yetmediği, işyerlerinde komite, konseylerin hayati bir öneme sahip olduğu, patronu hizaya çekecek, gerektiğinde sendikayı da ayağa kaldıracak olanın bunlar olduğu hatırlanmalı.
Bekaert metal işçileri yasakları dinlemedi, fiili greve çıktı, 18 günlük grevi kazanarak hepimize umut oldu. Biliyoruz ki, Kartonsan işçileri de aynı kararlılıkla grevi mutlaka kazanacak.
Direnen işçiler yenilmezler.
