spot_img
spot_img
Ana SayfaGüncel40 soruda KHK ile taşeron düzenlemesi

40 soruda KHK ile taşeron düzenlemesi

Taşeron işçilerle ilgili 696 sayılı KHK yayımlandı. İşçiler ve sendikalardan gizlenen bu KHK’da merkezi kamu idarelerinde çalıştırılan taşeron işçilerin durumunu ile ilgili merak edilen 40 soru ve yanıtı sizlerle paylaşıyoruz.

Evrensel Gazetesi’nde dosya konusu olarak merkezi kamu idarelerinde çalıştırılan taşeron işçilere yönelik 696 sayılı KHK’da yer alan düzenlemeler ele alındı. Söz konusu KHK, birçok merkezi kamu idaresini dışarıda bıraktığı gibi ihale türü ile ilgili sınırlamalarla da kadroya alınacak işçilerin kapsamını daraltıyor. Kapsamda olan işçiler için ise 8 farklı koşul aranıyor. Bu koşulları sağlayıp kadroya geçirilecek işçilerin hak ve ücretleri KHK ile sınırlanırken, mevcut kadrolu işçiler ile eşit hak ve ücretlerin önüne geçiliyor.

1) 696 sayılı KHK ve kadro hakkı hangi merkezi idareleri kapsıyor?

KHK’nin 127. maddesi ile 5018 sayılı Kanun’a ekli 1, 2, 3 ve 4 sayılı cetvellerde yer alan merkezi kamu idareleri ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar kapsama alındı.
Ayrıca bu 4 cetvelde de yer almayan bazı özel bütçeli kuruluşlar KHK’ye eklenen (1) sayılı liste ile kapsama alındı. Böylece aralarında Atatürk Orman Çiftliği, Milli Piyango ve Kalkınma Ajanslarının da yer aldığı 11 farklı özel bütçeli kuruluşta çalışan taşeron işçiler de kapsama girmiş oldu.
KHK’nin 73. maddesi ile kapatılan Şeker Kurumunda çalışan taşeron işçiler de kapsama alındı. Bu işçiler, koşulları sağlamaları halinde Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına kadrolu işçi olarak alınacak.
KHK’nin 127. maddesine göre, kamu-özel ortaklığı çerçevesinde kurulan şehir hastaneleri kısmen kapsama alındı. Bazı hastaneler ile sağlık kurumları kapatılarak, şehir hastanelerine taşınmıştı. Kapatılan bu hastane ve kurumlarda, kapatılma tarihi itibariyle çalıştırılan taşeron işçilerden 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle şehir hastanelerinde taşeronda çalışmaya devam edenler kapsama girdi. Ancak şehir hastanelerindeki diğer taşeron işçiler, kapsama alınmadı.

2) 696 sayılı KHK ile hangi özel bütçeli kuruluşlar ve KİT’ler kapsama alınmadı?

5018 sayılı Kanun’un (2) sayılı cetvelinde yer alan özel bütçeli kuruluşlar kapsama alınırken, bu Kanun kapsamında olmayan ve 696 sayılı KHK’nin ek (1) listesinde yer almayan özel bütçeli kuruluşlar kapsama alınmadı. TRT, Anadolu Ajansı ve Ziraat Bankasının da yer aldığı 26 farklı özel bütçeli kuruluş ve dolayısıyla bu kuruluşlardaki taşeronlarda çalışan işçiler dışarıda kaldı. Öte yandan kamu iktisadi teşekküllerinin (KİT) hiçbiri kapsama alınmadı. Böylece 26 farklı KİT’te çalışan 50 binin üzerinde taşeron işçi kapsam dışı kaldı.

3) Kapsamda olan merkezi idarelerde çalışan taşeron işçiler için hangi şartlar aranacak?

696 sayılı KHK ile kapsama alınan merkezi idarelerde çalışan taşeron işçilerin kadroya geçebilmeleri için 127. maddeye göre şu şartlar aranacak: 1) İşçinin çalıştırıldığı ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesi olması, 2) İşçinin Devlet Memurları Kanunu’ndaki bazı şartları taşıması (Güvenlik soruşturması dahil), 3) İşçinin emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığına hak kazanmamış olması, 4) İşçinin 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle taşeronda çalışıyor ya da bu tarih itibariyle analık veya hastalık izninde ya da askerde olması, 5) İşçinin taşeronda çalıştırıldığı döneme ilişkin açmış olduğu dava ve/veya icra takiplerinden feragat etmesi, 6) İşçinin kadroya alınması karşılığında geçmişe dönük bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını beyan etmesi, 7) İşçinin başvuru yapması, 8) İşçinin yapılacak sınav ya da sınavlarda başarılı olması.

4) “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı” koşulu nedir?

696 sayılı KHK’nin 83. maddesi ve 127. maddesine göre, -merkezi idareler için- şu koşulların olduğu hizmet alımları “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı” sayılacak: 1) İhale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, 2) Bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, 3) Yaklaşık maliyetinin en az yüzde 70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu, 4) Yıl boyunca devam eden ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımları.

5) Hangi ihaleler “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı” sayılmayacak?

1) İhale “hizmet alımı” ihalesi olsa bile ihaledeki personel gideri yüzde 70’in altında ise (Ya da yukarıdaki koşulların biri ya da birkaçı karşılanmıyorsa) bu ihaleler, “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı” sayılmayacak. Örneğin malzemeli yemekhane ihalelerinde ya da araçlı şoför çalıştırma ihalelerinde personel gideri yüzde 70’in altına düşebiliyor. Bu durumda olan işçiler kadro hakkından yararlanamayacak. 2) Danışmanlık ihaleleri. 3) Mal alım ihaleleri. 4) Yapım işi (Anahtar teslim iş) ihaleleri. Örneğin Karayolları, yol yapım, bakım, oranım işlerini yapım işi olarak ihale ediyor. 5) KHK’nin 83. maddesi gereği, hastane bilgi yönetim sistemi hizmeti ihaleleri. 6) KHK’nin 83. maddesi gereği, çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin ihaleler. Örneğin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Alo 170 hattında çalıştırılan işçiler, kapsamda olmayacak.

6) Aynı ihalede birden fazla hizmet türü varsa ne olacak? İhale türüne kim karar verecek?

KHK’nin 83. maddesine göre aynı hizmet alımı sözleşmesi kapsamında farklı hizmet türleri varsa, her bir hizmet türü ayrı ayrı değerlendirilecek ve sadece “personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerde” çalışan işçiler kapsama alınacak; diğer hizmetlerde çalışan işçiler kapsam dışı olacak. KHK’nin 83. maddesine göre Kamu İhale Kurumu, hizmet alımının personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı noktasında usul ve esasları belirlemeye yetkili olacak.

7) Devlet Memurları Kanunu’ndaki hangi şartlar aranacak?

KHK’nin 127. maddesine göre kadro için, Devlet Memurları Kanunu’ndaki memuriyete atanma için aranan (Eğitim ve yaş hariç) şu genel şartlar aranacak: 1) Türk vatandaşı olmak, 2) Kamu haklarından mahrum bulunmamak, 3) Bazı suçlardan mahkûm olmamış olmak, 4) Askerlikle ilgisi bulunmamak, 5) Görevi yapmasına engel akıl hastalığı bulunmamak, 6) Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak.
Bu koşulları taşımayan işçiler ve il emniyet müdürlükleri tarafından yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında sakıncalı bulunan taşeron işçiler, kadroya alınmayacak.

8) Emeklilik koşulu nedir? Bu koşul nasıl uygulanacak?

KHK’nin 127. maddesine göre, kadro kapsamında olabilmek için, “Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmamış olmak” şartı aranacak. Malullük aylığı ya da yaşlılık aylığı alan işçilerin yanı sıra emekli olup çalışmaya devam edenler ile emekli aylığı almayı hak etmiş (Emeklilik için gereken koşulları sağlamış) olan işçiler kadroya alınmayacak. Kadroya alınan işçiler ise emekli aylığı almaya hak kazanacakları tarihe kadar çalıştırılacak.

9) 4 Aralık 2017 koşulu nedir? Bu koşul nasıl uygulanacak?

KHK’nin 127. maddesine göre 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle fiilen çalışan taşeron işçiler kapsamda olacak. Bununla birlikte 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle, doğum izni ve hastalık izninde bulunan işçiler ile askerde olan erkek işçiler de kapsama dahil edilecek. Bu durumda olan işçiler başvurularını işe dönünce yapacak.

10) İşe iade davası açan ya da kazanan işçiler ne olacak?

Daha önce işten çıkarılıp açtığı işe iade davası devam edenlerin durumu ile ilgili herhangi bir düzenlemeye KHK’de yer verilmedi. Dolayısıyla, bu kapsamdaki işçilerin kadroya alınması olanaklı gözükmüyor.

11) Dava ve alacaklardan feragat şartı nedir?

KHK’nin 127. maddesine göre, kadroya alınacak işçilerden, taşeronda çalıştıkları döneme ilişkin olarak açtıkları davalardan ve/veya icra takiplerinden feragat edeceğine dair yazılı bildirimde bulunmaları istenecek. Bu koşulu yerine getirmeyenler alınmayacak. Örneğin muvazaa kararlarına dayanarak ilave tediye ve alacak davası açmış olan veya bu davaları kazanıp icra takibine başlamış olan işçiler, feragat etmezlerse kadroya alınmayacak.

12) Geçmişe dönük hak talep etmeme koşulu nedir?

KHK’nin 127. maddesi ile getirilen koşullardan biri de şu: “En son çalıştığı idare veya şirket ile daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmek.”
Bu koşul ile kadroya alınacak işçilerin, kadroya alınma hakkı karşılığında, taşeronda çalıştıkları döneme ilişkin, geçmişe dönük olarak, kadrolu işçilerin yararlandığı hak ve alacaklarını talep etmemeleri amaçlanıyor. Ancak bu koşulun amacını aşan bir biçimde yorumlanması riski var.

13) Başvuru, ne zaman, nereye, nasıl yapılacak?

KHK’nin 127. maddesine göre işçiler çalıştıkları kurum ya da kuruluşta ihalesinin yapıldığı birime 2 Ocak 2018 tarihinden itibaren 10 gün içinde, yani 12 Ocak 2018 tarihine kadar yazılı olarak başvuruda bulunacak. İşçi, başvuru dilekçesine, açtığı dava ya da kesinleşmiş alacak varsa bu alacaklardan feragat beyanı ile geçmişe dönük hak ve alacak talebinde bulunmayacağına dair beyanı ekleyecek. İşçilerin başvuru için gerekli koşulları sağlayıp sağlamadıklarına, çalıştıkları kamu idaresi karar verecek.

14) Sınav ne zaman ve nasıl yapılacak? Sınav sonuçları neye göre belirlenecek?

KHK’nin 127. maddesine göre başvuruda bulunan ve koşulları sağlayan işçiler, çalıştıkları idare tarafından sınava alınacak. Ortak sınav olmayacak. Sınavın esas ve usullerini her bir kamu idaresi kendi belirleyecek. İsteyen kamu idareleri sadece yazılı ya da sadece sözlü sınav yapabileceği gibi hem yazılı hem sözlü sınav yapabilecek. Veyahut kamu idareleri, sadece uygulamalı sınav yapabilecek. Kamu idareleri sınavda başarılı olma kriterlerini de kendi belirleyebilecek. Tüm kamu için ortak bir kriter olmayacak. Sınav sonuçlarına itiraz edilebilecek. Sınavlar için ortak bir tarih yok. Her idare, sınav tarihi kendi belirleyecek. Ancak sınavların yapılması, sonuçların kesinleştirilmesi ve hak kazanan işçilerin kadroya alınmasının 1 Nisan 2018 tarihine kadar tamamlanması gerekiyor.

15) Kadroya geçiş tarihine kadar işçilerin durumu ne olacak?

KHK’nin 127. maddesine göre ihaleleri yapılmış ve başlamış olup 1 Nisan 2018 tarihine kadar devam eden işçiler, mevcut ihalelerinde mevcut taşeron şirketlerin işçileri olarak çalışmaya devam edecek.İhale süreci devam eden ihaleler ile tamamlanan ancak 24 Aralık 2017 tarihi itibariyle henüz başlamamış olan ihaleler iptal edilecek. Bu durumda olan işçilerin mevcut ihaleleri sona erdiğinde, bu ihaleler en geç 1 Nisan 2018 tarihine kadar (Geçiş tamamlanıncaya kadar) uzatılmış sayılacak ve işçiler mevcut taşeronda çalışmayı sürdürecek. Ancak mevcut taşeron şirket ile sözleşmeye devam edilememesi halinde doğrudan temin yöntemine başvurulacak.

16) Kadroya geçiş ne zaman yapılacak? İşçiler hangi kadroya geçirilecek?

KHK’nin 127. maddesine göre tüm koşulları sağlayan ve yapılacak sınavda da başarılı olan işçiler için kadroya geçiş 1 Nisan 2018 tarihine kadar tamamlanacak. Her bir idare, sınav ve işlemlerini ne zaman tamamlarsa o zaman geçişleri yapacak. Yani tüm işçiler için ortak bir tarih olmayacak.
Hak kazanan işçiler, çalıştıkları taşeron şirketin hak edişlerinin ödendiği bütçe, teşkilat ve birim/yerleşim yeri adına vize edilmiş sayılan sürekli işçi kadrolarına toplu olarak geçirilecek. İşçiler 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (d) fıkrasında tanımlanan kadrolu kamu işçisi olmuş olacak.
İşçiler mevcut çalıştırıldıkları teşkilat ve birimde, geçiş işlemi yapılmadan önceki ihale sözleşmesi kapsamındaki hizmetleri yürütmek üzere istihdam edilecekler. Dolayısıyla işçilerin işyerleri ve birimleri aynı kalacak ancak işçiler son taşeron sözleşmesindeki hizmetlerde çalıştırılabilecek.

17) Kadroya geçirilen işçilerin hak ve ücretleri ne olacak? Eşitlik sağlanacak mı?

KHK’de bu konuya ilişkin bir düzenlemeye yer verilmedi. Hem düzenleme olmaması hem de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının yaptığı açıklamalar, taşeron işçilerin mevcut hak ve ücretleri ile kadroya geçirileceğine işaret ediyor. Kadroya geçirilen işçiler mevzuat gereği, yılda 52 günlük ücret tutarında ilave tediye (ikramiye) almaya başlayacak. Ancak kadroya geçirilen işçilerin, mevcut kadrolu işçilerle olan ücret ve hak farkları kapatılmayacak. Eşitlik sağlanmayacak.

18) Kadroya geçirilen işçilerin sendikal hakları ne olacak? Hangi TİS uygulanacak?

Konuya ilişkin olarak KHK’nin 113 ve 127. maddelerinde iki ayrı hüküm yer alıyor. Ancak her ikisi de çok kötü ve anlaşılmaz bir biçimde düzenlenmiş durumda. Söz konusu düzenlemelerin ilerleyen günlerde değiştirilmesi kuvvetle muhtemel. Bununla birlikte, temel olarak iki farklı durum söz konusu olacak:
1) Taşeron şirketin iş kolu ile işçinin kadrosuna geçirildiği idarenin iş kolunun aynı olması halinde, işçiler idarenin işyeri üzerinden SGK’ye bildirilecek. Yani kadroya geçirilen işçi, mevcut kadrolu işçi ile aynı işyerinin işçisi olarak tescil edilecek. Böylece bu işçiler, kadrolu işçilerin toplu iş sözleşmesinden yararlanma olanağına sahip olacak. Ancak KHK’de getirilen sınırlama gereği, bu işçilerin ücret, mali ve sosyal hakları, “Geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla” olamayacak.
2) Taşeron şirketin iş kolu ile işçinin kadrosuna geçirildiği idarenin iş kolunun farklı olması halinde, kadroya geçirilen işçiler, taşeron işyerinin iş kolunda yeni tescil edilecek işyerinden SGK’ye bildirilecek. Yani kadroya geçirilen işçiler, mevcut kadrolu işçilerin yer aldığı idarenin mevcut işyeri ve iş kolu üzerinden bildirilmeyecek. Bu işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar, bu toplu iş sözleşmesine göre belirlenecek.
Sonuç olarak her iki işçi grubu için de YHK tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek alt işveren toplu iş sözleşmesi, bu toplusözleşme bitene kadar, geçerli olacak. İşçilerin hak ve ücretleri buna göre belirlenecek. Bu toplu iş sözleşmesinin hangi toplu iş sözleşmesi olduğu ya da olacağı henüz belli değil. Ancak KHK kapsamında yer alan merkezi idarelerdeki taşeronlarda yapılmış ya da yapılacak olan toplu iş sözleşmeleri arasında, süresi en son bitecek toplu iş sözleşmesi, merkezi idarelerde kadroya alınan tüm işçiler için esas olacak.  Bu toplu iş sözleşmesi 2020 yılına kadar işçilerin hak ve ücretlerini belirleyebilecek.

19) Kapsama girmeyen ya da kapsama girip kadroya geçirilmeyen işçiler ne olacak?

KHK’de konuyla ilgili doğrudan bir düzenlemeye yer verilmedi. Ancak iki farklı durum söz konusu olabilecek: 1) KHK ile kapsama alınmayan idare ya da ihale türlerinde çalıştırılan işçilerin ihaleleri devam edecek. İşçilerin bu ihalelerde çalıştırılmaya devam etmesinin önünde bir engel yok. 2) Kapsamda olup koşulları taşımadığı için kadroya alınmayan işçilerin (Örneğin emekli işçiler, güvenlik soruşturmasını geçemeyenler, sınavda başarılı olamayanlar) çalıştırıldıkları ihaleler, kadroya geçiş tarihi itibariyle sona erecek. Bu işçiler için başka bir düzenleme yer almadığı için, geçiş tarihinde bu işçilerin iş sözleşmelerine (Yasal hakları ödenerek) son verilmesi kuvvetle muhtemel.

20) Kamuda taşeronlaştırma bitmiş olacak mı?

KHK kapsamındaki merkezi kamu idarelerinde artık “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı” yapılamayacak. KHK kapsamında olmayan merkezi kamu idarelerinde, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı devam edecek. Ayrıca tüm merkezi kamu idarelerinde diğer ihale biçimleri (Yapım işi ihalesi, mal ihalesi, danışmanlık ihalesi vb.) üzerinden taşeronlaştırma devam edecek.

YERELDEKİ İŞÇİLERE KADRO YOK, ŞİRKET VAR!

21) 696 sayılı KHK hangi yerel yönetimleri kapsıyor?

a) İl özel idareleri ve bağlı kuruluşları, (İl özel idarelerinin yanı sıra bunlara bağlı kuruluşlar)
b) Belediyeler ve bağlı kuruluşları, (Belediyelerin yanı sıra ASKİ, EGO, İETT, ESHOT gibi belediyelere bağlı kuruluşlar),
c) İl özel idareleri ve belediyelerin üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, (Türkiye Belediyeler Birliği, Marmara Belediyeler Birliği vb.),
d) Birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler (Çankaya Belde AŞ, İzelman, İGDAŞ vb.)
Bu yerel yönetimlerde çalışan taşeron işçilerden, koşulları taşıyanlar, iktisadi teşekküllere (şirketlere) geçirilecek.

22) Kapsamda olan yerel idarelerde çalışan taşeron işçiler için hangi şartlar aranacak?

Yerel yönetimlerde çalışan taşeron işçiler de, merkezi idarelerde çalışan taşeron işçiler ile aynı şartlara tabii olacak. Şirketlere geçiş için KHK’nin 127. maddesine göre şu koşullar aranacak:1) İşçinin çalıştırıldığı ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesi olması, 2) İşçinin Devlet Memurları Kanunu’ndaki bazı şartları taşıması (güvenlik soruşturması dahil), 3) İşçinin emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığına hak kazanmamış olması, 4) İşçinin 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle taşeronda çalışıyor ya da bu tarih itibariyle analık veya hastalık izninde ya da askerde olması, 5) İşçinin taşeronda çalıştırıldığı döneme ilişkin açmış olduğu dava ve/veya icra takiplerinden feragat etmesi, 6) İşçinin şirkete alınması karşılığında geçmişe dönük bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını beyan etmesi, 7) İşçinin başvuru yapması, 8) İşçinin yapılacak sınav ya da sınavlarda başarılı olması.

23) “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı” koşulu yerel yönetimler için nasıl uygulanacak?

696 sayılı KHK’nin 83. maddesi ve 127. maddesine göre, -yerel yönetimler için- şu koşulların olduğu hizmet alımları “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı” sayılacak: 1) İhale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, 2) Bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, 3) Yaklaşık maliyetinin en az yüzde 70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu, 4) Yıl boyunca devam eden ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımları.
Bununla birlikte, KHK’nin 127. maddesi ile getirilen istisnaya göre: “Bu maddenin uygulanmasında, mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar da personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak” kabul edilecek.
Bu istisna gereği, özellikle personel maliyetinin yüzde 70’in altına düşebildiği park-bahçe ihaleleri ile araçlı çöp toplama ve temizlik ihalelerinde çalıştırılan işçiler de kapsama alınmış görünmektedir.
Ancak yukarıdaki istisna kapsamına girmeyen:
a) Hizmet alımı ihalesi ile çalıştırılsa da, ihaledeki personel gideri yüzde 70’in altında olan işçiler,
b) Danışmanlık ihalesi ile çalıştırılan işçiler,
c) Mal alım ihalesi kapsamında çalıştırılan işçiler.
d) Yapım işi (anahtar teslim iş) ihalesinde çalıştırılan işçiler. Örneğin ASKİ, kanalizasyon ve su işlerini yapım işi olarak ihale ediyor. Bu ihalelerde çalıştırılan işçiler kapsamda olmayacak.
Öte yandan merkezi idarelerdeki çağrı merkezi ihalelerinin kapsamda olmadığını düzenleyen hüküm, yerel yönetimlere de kıyasen uygulanacağı için yerel yönetimlerin çağrı merkezlerinde çalışan taşeron işçiler de kapsam dışına düşmüş oldu.
Son olarak, aynı hizmet alımı sözleşmesi kapsamında farklı hizmet türleri varsa, her bir hizmet türü ayrı ayrı değerlendirilecek ve sadece “personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerde” çalışan işçiler kapsama alınacak.

24) Devlet Memurları Kanunu’ndaki hangi şartlar aranacak?

KHK’nin 127. maddesine göre şirketlere geçiş için, Devlet Memurları Kanunu’ndaki memuriyete atanma için aranan koşullar (eğitim ve yaş hariç)  aranacak. Yerel yönetimlerdeki işçiler de güvenlik soruşturması ve/veya arşiv taramasından geçirilecek. Bu koşulları taşımayan işçiler şirketlere geçirilmeyecek.

25) Emeklilik koşulu nedir? Bu koşul nasıl uygulanacak?

KHK’nin 127. maddesine göre, şirketlere geçiş kapsamında olabilmek için, “Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmamış olmak” şartı aranacak. Şirketlere alınan işçiler, emekli aylığı almaya hak kazanacakları tarihe kadar çalıştırılacak.

26) 4 Aralık 2017 koşulu nedir? Bu koşul nasıl uygulanacak?

KHK’nin 127. maddesine göre 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle fiilen çalışan taşeron işçiler kapsamda olacak. Bununla birlikte 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle, doğum izni ve hastalık izninde bulunan işçiler ile askerde olan erkek işçiler de kapsama dahil edilecek. Bu durumda olan işçiler başvurularını işe dönünce yapacak.

27) Dava ve alacaklardan feragat şartı nedir?

KHK’nin 127. maddesine göre, şirketlere alınacak işçilerden, taşeronda çalıştıkları döneme ilişkin olarak açtıkları davalardan ve/veya icra takiplerinden feragat edeceğine dair yazılı bildirimde bulunmaları istenecek. Bu koşulu yerine getirmeyenler alınmayacak. Örneğin muvazaa kararlarına dayanarak belediyelere ilave tediye ve alacak davası açmış olan veya bu davaları kazanıp icra takibine başlamış olan işçiler, feragat etmezlerse şirketlere alınmayacak.

28) Geçmişe dönük hak talep etmeme koşulu nedir?

KHK’nin 127. maddesi ile getirilen koşullardan biri de şu: “En son çalıştığı idare veya şirket ile daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmek”. Bu koşul ile işçilerin, şirketlere alınma hakkı karşılığında, taşeronda çalıştıkları döneme ilişkin, geçmişe dönük olarak, şirket işçilerinin ya da kadrolu belediye işçilerinin yararlandığı hak ve alacaklarını talep etmemeleri amaçlanıyor.

29) Başvuru, ne zaman, nereye, nasıl yapılacak?

KHK’nin yürürlük maddesi açık bir biçimde düzenlenmediği için başvuru tarihinin, yerel yönetimlerde çalışan işçiler için 24 Aralık 2017’de başladığı yönünde yorumlar ortaya çıktı. Ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, yerel yönetimlerde çalışan işçiler için de başvuruların 2 Ocak 2018’de başlayacağını duyurdu. Başvurular 12 Ocak 2018 tarihine kadar tamamlanacak.
Merkezi idarelerde çalışan işçiler, çalıştıkları kurum ya da kuruluşta ihalesinin yapıldığı birime başvuracak. Ancak yerel yönetimlerde çalışan işçilerin, nereye başvuracağı açık biçimde düzenlenmendi. Bakanlık açıklamasında işçilerin, “istihdam edilecekleri idarelere” başvuracağını duyurdu. Sonuç olarak belediye ve il özel idarelerinde çalışan işçilerin, doğrudan belediye ya da il özel idaresine başvurmasında yarar var.

30) Sınav ne zaman ve nasıl yapılacak? Sınav sonuçları neye göre belirlenecek?

KHK’nin 127. maddesine göre başvuruda bulunan ve koşulları sağlayan işçiler, yazılı ve/veya sözlü ya da uygulamalı sınava alınacak. Merkezi yönetimlerde çalışan taşeron işçiler için sınavın esas ve usullerini her bir kamu idaresi kendi belirleyecek. Ancak yerel yönetimlere ilişkin olarak sınavın esas ve usullerinin kimin tarafından belirleneceği, sınavın kimin tarafından yapılacağı açıkça düzenlenmemiş durumda. Bununla birlikte, KHK’nin genelinden sınavın ilgili yerel yönetim tarafından yapılacağı sonucuna ulaşmak mümkün.
Sınavın niteliği ve içeriği herkes için aynı olmayacak. Farklı biçim ve içerikte sınav yapabilecek. Yazılı ya da sadece sözlü sınav yapabileceği gibi hem yazılı hem sözlü sınav yapılabilecek; ya da sadece uygulamalı sınav olabilecek. Sınavı yapacak olan idare, sınavın biçim ve içeriğinin yanı sıra, sınavda başarılı olma kriterlerini de kendi belirleyebilecek. Tüm yerel yönetimler için ortak bir kriter olmayacak.

31) Şirketlere geçiş tarihine kadar işçilerin durumu ne olacak?

KHK’nin 127. maddesine göre ihaleleri yapılmış ve başlamış olup 1 Nisan 2018 tarihine kadar devam eden işçiler, mevcut ihalelerinde mevcut taşeron şirketlerin işçileri olarak çalışmaya devam edecek. İhale süreci devam eden ihaleler ile tamamlanan ancak 24 Aralık 2017 tarihi itibariyle henüz başlamamış olan ihaleler iptal edilecek. Bu durumda olan işçilerin mevcut ihaleleri sona erdiğinde, bu ihaleler en geç 1 Nisan 2018 tarihine kadar (Geçiş tamamlanıncaya kadar) uzatılmış sayılacak ve işçiler mevcut taşeronda çalışmayı sürdürecek. Ancak mevcut taşeron şirket ile sözleşmeye devam edilememesi halinde doğrudan temin yöntemine başvurulacak.

32) Şirketlere geçiş ne zaman yapılacak? İşçiler hangi statüde istihdam edilecek?

KHK’nin 127. maddesine göre tüm koşulları sağlayan ve yapılacak sınavda da başarılı olan işçiler için şirketlere geçiş 1 Nisan 2018 tarihine kadar tamamlanacak. Her bir yerel yönetim, sınav ve işlemlerini ne zaman tamamlarsa o zaman geçişleri yapacak. Yani tüm işçiler için ortak bir tarih olmayacak.Şirketlere geçiş, her bir yerel yönetim tarafından ayrı ayrı yapılacak. Ancak her bir yerel yönetim, kendi işçilerini, toplu olarak şirketlere alacak.
Yerel yönetimlerde çalışan taşeron işçiler, belediye ya da il özel idarelere ait iktisadi teşekküllerin (şirketlerin) işçisi olacak. Yani bu taşeron işçiler, belediyenin ya da il özel idaresinin kendi kadrolu işçisi olmayacak. Bu işçiler 657 4/D’de tanımlanan kadrolu işçi sayılmayacak. Bu işçiler, İş Yasası’na tabi işçi olarak, şirket işçisi olarak çalışmaya devam edecek. Ancak bu işçilerin işvereni artık taşeron şirket değil, iktisadi teşekkül (şirket) olacak.

33) Şirket yoksa ne yapılacak? Yerel yönetim-şirket ilişkisi nasıl kurulacak?

Kendi şirketi olmayan yerel yönetimler kendi şirketlerini kuracaklar. Yerel yönetimler, doğrudan hizmet alımı yöntemiyle, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri bu şirketlere gördürebilecek. Yani artık belediye ya da il özel idaresi şirketine iş gördürülmesi için ihaleye çıkılması şart olmayacak.
Ancak KHK ile yerel yönetimlere ilişkin bazı sınırlamalar da getirildi. KHK ile yapılan yeni düzenlemeye göre, yerel yönetimler tarafından kurulan ya da kurulacak şirketlere ilişkin personel giderleri, bu şirketlere ilk defa alınacak işçilere ilişkin yıllık sınırlamaları ve bu kapsamda yapılacak alımları izlemeye Bakanlar Kurulu yetkili kılındı.

34) Şirketlere geçirilen işçilerin hak ve ücretleri ne olacak? Eşitlik sağlanacak mı?

KHK’de bu konuya ilişkin bir düzenlemeye yer verilmedi. Hem düzenleme olmaması hem de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının yaptığı açıklamalar, işçilerin mevcut hak ve ücretleri ile şirketlere geçirileceğine işaret ediyor.
Şirketlere geçirilen işçilerin, mevcut kadrolu işçiler ya da şirketlerin mevcut işçileri ile olan ücret ve hak farkları kapatılmayacak. Eşitlik sağlanmayacak. Yeni bir düzenlemeye gidilmediği sürece şirketlere geçirilen işçilere ilave tediye ödenmeyecek.

35) Şirketlere geçirilenler işçilerin sendikal hakları ne olacak? Hangi TİS uygulanacak?

Temel olarak iki farklı durum söz konusu olacak:
1) Taşeron şirketin iş kolu ile işçinin geçirildiği şirketin iş kolunun aynı olması halinde, işçiler şirketin işyeri üzerinden SGK’ye bildirilecek. Yani şirkete geçirilen işçi, mevcut şirket işçileri ile aynı işyerinin işçisi olarak tescil edilecek. Böylece bu işçiler, şirket işçilerinin toplu iş sözleşmesinden yararlanma olanağına sahip olacak. Ancak KHK’de getirilen sınırlama gereği, bu işçilerin ücret, mali ve sosyal hakları, “Geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla” olamayacak. Eğer işçiler, yeni kurulacak bir şirkete geçirilirlerse, bu şirket için toplu iş sözleşmesi yapılabilecek. Ancak bu toplu iş sözleşmesi de yukarıdaki tavana tabi olacak.
2) Taşeron şirketin iş kolu ile işçinin geçirileceği şirketin iş kolunun farklı olması halinde, şirkete geçirilen işçiler, taşeron işyerinin iş kolunda yeni tescil edilecek işyerinden SGK’ye bildirilecek. Yani şirkete geçirilen işçiler, mevcut şirket işçilerinin yer aldığı şirketin mevcut işyeri ve iş kolu üzerinden bildirilmeyecek. Bu işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar, bu toplu iş sözleşmesine göre belirlenecek.
Sonuç olarak her iki işçi grubu için de YHK tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesi, bu toplusözleşme bitene kadar, geçerli olacak. İşçilerin hak ve ücretleri buna göre belirlenecek. Bu toplu iş sözleşmesinin hangi toplu iş sözleşmesi olduğu ya da olacağı henüz belli değil. Ancak bu toplu iş sözleşmesi 2020 yılına kadar işçilerin hak ve ücretlerini belirleyebilecek.

36) Kapsama girmeyen ya da kapsama girip şirketlere geçirilmeyen işçiler ne olacak?

KHK’de konuyla ilgili doğrudan bir düzenlemeye yer verilmedi. Ancak iki farklı durum söz konusu olabilecek: 1) KHK ile kapsama alınmayan idare ya da ihale türlerinde çalıştırılan işçilerin ihaleleri devam edecek. İşçilerin bu ihalelerde çalıştırılmaya devam etmesinin önünde bir engel yok. 2) Kapsamda olup koşulları taşımadığı için şirketlere alınmayan işçilerin (Örneğin emekli işçiler, sınavda başarılı olamayanlar vb.) çalıştırıldıkları ihaleler, şirkete geçiş tarihi itibariyle sona erecek. Bu işçiler için başka bir düzenleme yer almadığı için, geçiş tarihinde bu işçilerin iş sözleşmelerine (Yasal hakları ödenerek) son verilmesi kuvvetle muhtemel.

37) Yerel yönetimlerde taşeronlaştırma bitmiş olacak mı?

KHK kapsamındaki yerel yönetimlerde artık “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı” yapılamayacak. Ancak yerel yönetimlerde, diğer ihale biçimleri (Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalesi, yapım işi ihalesi, mal ihalesi, danışmanlık ihalesi vb.) üzerinden taşeronlaştırma devam edecek.

38) Yeni bir düzenleme yapılacak mı?

Merkezi yönetimlerde kadroya, yerel yönetimlerde şirketlere geçiş ile ilgili birçok belirsizlik söz konusu. Önümüzdeki günlerde hem ihalelerin hem işçilerin durumu ile ilgili yönetmelik ya da tebliğler çıkması kuvvetle muhtemel.

4-C VE MEVSİMLİK İŞÇİLER

39) 4-C’lilere ilişkin nasıl bir düzenleme yer almaktadır?

KHK ile 4-c kaldırılırken, 4-c’nin madde metni, küçük birkaç değişiklikle, Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin sözleşmeli personeli düzenleyen (b) fıkrasına aktarılmıştır. KHK, 4-c’lilerin, mevcut teşkilat ve birimlerinde halen yürütmekte oldukları hizmetleri yerine getirmek üzere 90 gün içinde kurumlarınca 4-b’ye (sözleşmeli personel statüsüne) geçirilmelerini öngörmektedir.

40) Mevsimlik işçilere ilişkin düzenleme neler getirmektedir?

KHK’nin 106. maddesi, yılda en fazla 5 ay 29 gün çalıştırılabilen “mevsimlik işçilerin” bir yılda çalıştırılabilecekleri azami süreyi, ilgili kurum veya kuruluşların talebi üzerine kurum, kuruluş, birim veya pozisyon itibariyle 4 aya kadar uzatmaya Maliye Bakanlığını yetkili kılınmaktadır. Yani bu madde, mevsimlik işçilere 9 ay 29 güne kadar çalışma güvencesi sağlamamaktadır.

spot_img
İlgili İçerikler

Son Eklenenler