Kısa çalışmanın detaylarını Avukat Ulaş Çam yazdı…
Ülkemiz, yapısal ekonomik sorunları nedeniyle, küresel krizlerden en çok etkilenen ülkeler arasında bulunmaktadır. Bu ülkeler arasında bizim dışımızda; Arjantin, Katar, Mısır ve Pakistan bulunmaktadır. Kırılgan beşli denilen bu ülkeler, küresel ekonomide rüzgar olsa fırtınaya yakalanmaktadır. Yabancı para girişinin, yatırımdan çok spekülatif ve kâr amaçlı olduğu, faiz, döviz ve borsa üçgeninden para kazanıp, kolayca çıkış yapmaya dayalı olduğu ekonomik yapıda kriz dinamikleri güçlü olarak devam etmektedir. Cari işlemler açığına bağlı olarak döviz borcu büyümekte, artan kur ile birlikte özellikle dövizle borçlanan reel sektör için tehlike çanları çalmaktadır.
Üretime bağlı olarak kalkınma modeli yerine tüketimi büyüterek ülkenin büyüyeceği anlayışı, sıcak paranın uluslar arası alanda genişlediği dönemde pek de sorun çıkarmadı. Ancak bu dönem artık sona erdi. İlk etkisini 2008 yılında Lehman Brothers kriziyle gösteren küresel krizin büyüyerek devam edeceği ve ülkemizin de yaklaşık 480 milyar USD borcu ile bu durumdan en başta etkileneceği tartışmasız kabul ediliyor.
2008 krizi döneminde birçok işletme ekonomik kriz nedeniyle ya kapandı ya da üretimi durdurdu. İflas edenler ve atılan işçiler oldu. O dönemde hükumet, işverenlerin bu durumuna karşılık olarak, 13 Ocak 2009 tarihinde KISA ÇALIŞMA VE KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ HAKKINDA YÖNETMELİK’i uygulamaya koymuştur. Önümüzdeki günlerde bu yönetmeliğin yeniden gündeme gelme olasılığı oldukça yüksek olduğundan kısaca KISA ÇALIŞMA üzerinde duracağız.
Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere (Bakanlar Kurulu kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir.) sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. Kısa Çalışma kapsamında, işçilere kısa çalışma ödeneği ve Genel Sağlık Sigortası Primleri ödenmektedir. Bunun için işverenin; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve yapılan inceleme sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir.
Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerden dolayı işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğunun yapılan inceleme sonucu tespit edilmesi halinde durum işverene bildirilir. İşveren de durumu, işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan eder ve varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir. İlan yoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılır. Kısa çalışma talebi uygun bulunan işveren Kurumca bildirilen sürede Kısa Çalışma Bildirim Listesini güncelleyerek gönderir. Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. Kısa çalışma ödeneği, işçinin kendisine, aylık olarak her ayın sonunda ödenir.
